Każdy rodzic kojarzy pewnie radość z powodu pojawienia się pierwszego zęba mlecznego u dziecka. To rzeczywiście bardzo istotny moment w rozwoju i funkcjonowaniu małego człowieka.
CO TO JEST UZĘBIENIE MLECZNE
Człowiek rodzi się bez zębów. Między 6 a 30 miesiącem życia pojawia się u niego pierwsze uzębienie. Są to tak zwane zęby mleczne (nazwa nawiązuje do jasnego koloru, często jaśniejszego od zębów stałych). Uśmiech małego dziecka stopniowo powinien wzbogacać się o kolejne wyrżnięte najpierw: dolne siekacze, później górne, dalej pojawiają się czwórki, następnie kły, a na końcu około trzeciego roku życia wychodzą piątki. Razem 20 zębów mlecznych, po 10 na żuchwie i w szczęce. Mają one ogromnym wpływ na kształtowanie się prawidłowego zgryzu, doskonalenie żucia oraz rozwój mowy.
A więc co to jest uzębienie mleczne?
To pierwsi pomocnicy w buzi malucha, którzy mają ogromne znaczenie dla wielu prawidłowych funkcji, w jakich bierze udział jama ustna.
Różnica między zębami mlecznymi a zębami stałymi
Pomimo tego, że zęby mleczne pełnią podobne funkcje jak ich odpowiedniki w uzębieniu stałym, różnią się między sobą wielkością, budową a nawet kolorem.
Co to jest uzębienie mleczne
Pierwszych zębów jest przede wszystkim mniej, bo 20, podczas gdy tych stałych prawidłowo powinno być 32. Są mniejsze, mają nawet o połowę słabszą strukturę i konsystencję zarówno zębiny jak i szkliwa, posiadają słabsze, krótsze i mniej rozgałęzione korzenie, które resorbują się („znikają”) przez około 2-4 lata, żeby zrobić miejsce swoim następcom. Kiedy przychodzi ten moment, „stare” ząbki są na tyle rozchwiane, że bez większych problemów daje się je usunąć, czego podejmują się często nawet sami mali bohaterowie, którzy ofiarują je potem na wymianę znanej niektórym z opowieści rodziców – „wróżce zębuszce”.
Wielkość mleczaków pozwala na prawidłowy rozrost przestrzeni zgryzu i łuków zębowych.
Zęby mleczne przez mniejszą mineralizację powodującą, że są bardziej matowe, wyglądają na bielsze niż zęby wyrastające po nich – ich szkliwo ma więcej czasu na lepszą mineralizację, co powoduje większą przepuszczalność dla światła i przyjmowanie zabarwienia będącej pod nim zębiny.
A co jeśli nie zadbam o zęby mleczne?
Można by pomyśleć, że skoro pierwsze zęby nie są na stałe, ponieważ i tak będą wymienione, to można potraktować je ulgowo w kwestiach higieny i troski o zdrowie.
Wiedząc co to jest uzębienie mleczne wiadomo, że takie mniemanie to nic bardziej mylnego i szkodliwego.
Zęby mleczne jako te pierwsze – oprócz swoich funkcji gryzienia i rozdrabniania pokarmu we wstępnym etapie trawienia, mają też wpływ na prawidłowe ukształtowanie środowiska dla zębów stałych.
Z zajętego i nieleczonego próchnicą mleczaka choroba może rozprzestrzeniać się wokół korzenia, doprowadzając do zapalenia tkanek okołowierzchołkowych. To może dalej doprowadzić do niszczenia otaczającej go kości i nawet zawiązka zęba stałego. Objawia się to niedorozwojem i przebarwieniami szkliwa widocznymi na warstwie korony.
Dlatego dbanie o zęby mleczne ma kolosalne przełożenie na stan liczebny i stan zdrowia oraz wygląd uzębienia stałego.
Po co nam zęby mleczne
Powyższy opis daje jasny pogląd na kwestię co to jest uzębienie mleczne i jakie znaczenie ma ono dla kolejnych – ostatnich naszych zębów stałych.
Należy jednak dodać, że bagatelizowanie lub mniemanie, że pobieżne dbanie o mleczne struktury jest wystarczające, aby przetrwać krótki okres do około 6 roku życia, kiedy zaczną pojawiać się zęby stałe, jest mitem, który może skutkować w przyszłości przykrymi i bolesnymi skutkami.
Nie chodzi tylko o wygląd, ładny uśmiech i kwestie estetyczne, ale wiążą się z tym bardzo istotne zagadnienia natury zdrowotnej.
Pełne uzębienie mleczne pozwala na właściwe ukształtowanie się łuków zębowych, skorygowanie przestrzeni dla zębów stałych oraz zgryzu. To rzutuje nawet na właściwą wymowę dziecka.
Natomiast jeśli dojdzie do ubytków w obrębie pierwszych zębów, będzie to niekorzystnie wpływać na funkcje żucia, rozwój zgryzu oraz na naukę właściwej wymowy. Takie dysfunkcje wymagają już włączenia interwencji specjalisty i leczenia ortodontycznego. Czasami, w ciężkich przypadkach pomocy szukać należy też aż u logopedy.
Warto posiadać wiedzę nie tyle specjalistyczną, co przynajmniej podstawową z zakresu budowy, funkcji i profilaktyki dbania o uzębienie pierwszej i wtórnej generacji, które pojawia się u człowieka w miarę jego wzrostu i rozwijających się kości czaszki.
Pomimo wykazanych między nimi różnic, na uwagę zasługuje fakt wpływu i zależności drugich od pierwszych, ale również jeszcze to, że stan uzębienia potrafi dodać blasku i uroku osobie, która dostaje taki anatomiczny dar w genach od rodziców, oczywiście należycie o niego później i przez cały czas systematycznie dbając.
Odpowiednia pielęgnacja zębów i jamy ustnej nie polega tylko na szczotkowaniu pastą i innych zabiegach czyszczących oraz pielęgnacyjnych, ale wymaga kontrolnych wizyt w gabinecie stomatologicznym od najmłodszych lat. Te pierwsze już około dwunastego miesiąca życia dziecka, powinny mieć charakter zapoznawczy i adaptacyjny.
Stan zdrowia uzębienia może bardzo dużo powiedzieć o ogólnej dyspozycji człowieka. Dla przykładu, jeśli przed ukończeniem przez dziecko okresu niemowlęctwa (ok. 12 miesiąc życia) nie pojawi się żaden ząb, jest to sygnał o zaburzeniach hormonalnych lub przedawkowaniu witamin.
Zbyt szybko i często psujące się zęby mogą być efektem złego odżywiania, w którym jest za dużo węglowodanów i słodyczy. Tutaj lekarz dentysta może pomóc i przy okazji zalecić konsultację z dietetykiem, zwłaszcza jeśli u dziecka widoczna jest też nadwaga lub otyłość.
Pamiętając, że zadbane zęby mleczne to dobry start dla wtórnego uzębienia stałego, tym bardziej należy skupić się na nauce i wyrabianiu dobrych praktyk u dziecka, które maja skutkować troską o higienę jamy ustnej i dobrymi nawykami w kwestii żywienia.
Dlatego od najmłodszych lat rodzice powinni pomagać maluchowi w jego zmaganiach w przyswojeniu techniki i sposobu mycia zębów tak, aby powszechna choroba, jaką jest próchnica, nie miała do nich dostępu. Można dziecko w tym wspierać, a nawet czasami wyręczać nie tylko jeszcze w przedszkolu, ale nawet na etapie początku szkoły podstawowej.
W dorosłości z pewnością odwdzięczą się nam za to pięknym i zdrowym uśmiechem!
